Motorloc 2
Deze MD1 met een vermogen van 11 pk is het kleinste type motorlocomotief van Orenstein & Koppel dat in Nederland heeft gereden. De MD-serie waren de eerste O&K-locs die grotendeels gelast waren in plaats van geklonken. Het waren ook de eerste locomotieven met dieselmotoren naar een eigen ontwerp. De MD1 had een motor met een cilinder, de MD2 met twee en de MD3 met drie. Per cilinder bedroeg het vermogen 11 pk. De MD1 werd gebouwd tussen 1934 en 1943.
Onze loc is in 1940 nieuw geleverd aan Steenfabriek De Ooij in Erlecom. Na verloop van tijd is zij terechtgekomen bij de Gemeentewaterleidingen Amsterdam en was actief op het smalspoornet in de duinen bij Bloemendaal. In 1974 kwam de locomotief, samen met onze loc 13, een O&K RL1c en een tweede, inmiddels afgevoerde MD1 in onze collectie.
Oorspronkelijk had ze een watergekoelde ééncilinder viertakt dieselmotor van O&K. Bij de Amsterdamse waterleiding is die vervangen door een luchtgekoelde Deutz tweecilinder viertakt dieselmotor van 12 pk. Omdat de loc een spoorwijdte had van 600 mm en ons spoor 700 mm breed is, zijn de drie locomotieven in 1974 omgespoord in de werkplaats van de HTM in Den Haag.
Benno Orenstein en Arthur Koppel richten op 1 april 1876 in Berlijn Orenstein & Koppel op. Men begon als machinefabriek, maar specialiseerde zich al snel tot fabrikant van locomotieven en wagons. Daarnaast onderhield Arthur Koppel een eigen handelsfirma, die ook in smalspoor van andere bouwers handelde.
In 1912 nam Orenstein & Koppel de firma Gerlach & König in Nordhausen over. Gerlach & König was gespecialiseerd in het bouwen van locomotieven met verbrandingsmotoren (petroleum, benzine en diesel). Met die overname beschikte O&K in één klap over de technologie van verbrandingsmotoren. Voordien richtte men zich alleen op stoomtractie. Gerlach & König verkocht haar locomotieven onder de merknaam Montania. Vanwege de goede reputatie bleef O&K de locs ook aanduiden met het voorvoegsel Montania. In de aannemerij werden alle motorlocomotieven Montania’s genoemd. Zo werd de merknaam een soortnaam.
Technische gegevens
Fabrikant: Orenstein & Koppel, werk Montania, Nordhausen (D)
Fabrieksnummer: 10730
Bouwjaar: 1940
Type: MD1
Motor: Deutz, tweecilinder, viertakt, luchtgekoelde dieselmotor
Vermogen: 12 pk
Spoorwijdte: 700 mm
Lengte over de buffers: 2150 mm
Grootste breedte: 1060 mm
Maximale hoogte: 1330 mm
Gewicht dienstvaardig: 1750 kg
Maximum snelheid: 10 km/h
Huidige staat: rijvaardig
Nationaal Register voor Mobiel Erfgoed: B-status