Motorloc 34

Deze MD1 met een vermogen van 11 pk is het kleinste type motorlocomotief van Orenstein & Koppel dat in Nederland heeft gereden. In Engeland zijn ook nog enkele exemplaren van dit type aanwezig Zij worden daar aangeduid als de Midget Class (dwergklasse). De MD1 werd gebouwd tussen 1934 en 1943. Het waren de eerste O&K’s die grotendeels gelast waren in plaats van geklonken. Het waren ook de eerste locomotieven met dieselmotoren naar eigen ontwerp. De MD1 had een motor met een cilinder, de MD2 met twee en de MD3 met drie. Per cilinder bedroeg het vermogen 11 pk. Onze loc heeft nog haar oorspronkelijke dieselmotor van O&K.

Wie de eerste eigenaar was, is niet bekend. Wel duidelijk is dat ze als tweedehandsje en enige O&K-dieselloc deel uitmaakte van het verhuurpark van Oving. Oving Spoor (vanaf 1972 ODS) behoorde samen met Spoorijzer Delft, O&K Amsterdam en IVB uit Zwolle tot de grotere verhuurbedrijven van smalspoormaterieel. In de jaren ’50 voegt Oving nog tientallen Jung-locs toe aan haar verhuurpark en in de jaren ’60 ook nog een handvol Schöma’s. Er is dan nog voldoende werk. Maar in de zeventiger jaren loopt dat hard terug en schakelen aannemers voor hun transportbehoefte massaal over op de vrachtwagen. Voor Oving reden om locs af te stoten. In 1987 komen zo de eerste zes locomotieven (nrs. 30 – 35) bij ons terecht. In 1988 beschikt Oving overigens nog over 50 locomotieven, maar door de steeds verder teruglopende vraag naar locomotieven, spoor en kipwagens, staan die meer stil dan dat ze rijden. In 1995 stopt men met het verhuurbedrijf en vinden de laatste nog aanwezige locs hun weg naar musea en particuliere verzamelaars.

Benno Orenstein en Arthur Koppel richten op 1 april 1876 in Berlijn Orenstein & Koppel op. Men begon als machinefabriek, maar specialiseerde zich al snel tot fabrikant van locomotieven en wagons. Daarnaast onderhield Arthur Koppel een eigen handelsfirma, die ook in smalspoor van andere bouwers handelde.
In 1912 nam Orenstein & Koppel de firma Gerlach & König in Nordhausen over. Gerlach & König was gespecialiseerd in het bouwen van locomotieven met verbrandingsmotoren (petroleum, benzine en diesel). Met die overname beschikte O&K in één klap over de technologie van verbrandingsmotoren. Voordien richtte men zich alleen op stoomtractie. Gerlach & König verkocht haar locomotieven onder de merknaam Montania. Vanwege de goede reputatie bleef O&K de locs ook aanduiden met het voorvoegsel Montania. In de aannemerij werden alle motorlocomotieven Montania’s genoemd. Zo werd de merknaam een soortnaam.

Technische gegevens
Fabrikant: Orenstein & Koppel, werk Montania, Nordhausen (D)
Fabrieksnummer: ?
Bouwjaar: 1934 – 1943
Type: MD1
Motor: O&K, eencilinder, viertakt, watergekoelde dieselmotor
Vermogen: 11 pk
Spoorwijdte: 700 mm
Lengte over de buffers: 2150 mm
Grootste breedte: 1060 mm
Maximale hoogte: 1330 mm
Gewicht dienstvaardig: 1750 kg
Maximum snelheid: 10 km/h
Huidige staat: niet rijvaardig
Nationaal Register voor Mobiel Erfgoed: C-status