Stoomloc 607 | Vrijland
De Tramweg-Maatschappij Zutphen-Emmerik (ZE) ging in 1902 van start met de locomotieven ZE 1-6 (Henschel 6012-6017) gebouwd en in dienst gesteld in 1902. Deze locomotieven droegen namen van plaatsen langs de lijn, in volgorde van de nummers waren dat Zutphen, Steenderen, Hummelo, Doetinchem, ’s-Heerenberg en Emmerik. De spoorwijdte van de lijn was 750 mm. Voor tramlocs hadden ze met hun 80 pk een behoorlijk vermogen omdat er, ten tijde van het maken van de plannen voor de aanleg van de lijn, vanuit werd gegaan dat er bij Emmerik een viaduct nodig was om een spoorlijn te kruisen. Dat werd later een tunnel met geringere hellingshoek dan het talud van het oorspronkelijk geplande viaduct. Achteraf bezien waren de locs hierdoor te zwaar uitgevoerd en daardoor onnodig duur in kolen- en waterverbruik.
In 1904 werd loc 7 Vrijland in bedrijf gesteld, eveneens gebouwd door Henschel in Kassel. De locomotief is vernoemd naar Cornelis Wilhelmus Vrijland die van 1 februari 1883 tot tot 1 juli 1920 burgemeester was van Hummelo en Keppel. Vrijland heeft zich altijd sterk ingezet voor het openbaar vervoer in zijn gemeente en was in 1891 één van de initiatiefnemers van het trambedrijf.
Vanwege het hoge kolenverbruik bestelde de ZE later lichtere stoomlocomotieven. De locs 1-7 werden daarna vooral ingezet in de zware goederendienst. De locs 4 en 5 gingen in 1929 buiten dienst en werden opgeslagen.
In 1934 nam de ZE deel aan de belangengemeenschap GTW (Geldersche Tramwegen) zonder haar zelfstandigheid te verliezen. De locs 2, 3, 6 en 7 werden omgenummerd in respectievelijk 602, 603, 606 en 607. De locs 1, 4 en 5 werden in diezelfde tijd gesloopt. Hoewel de 602 in 1946 een nieuwe gelaste vuurkist kreeg, werd zij in 1954 samen met loc 606 afgevoerd.
In 1954 werd de ZE geliquideerd en werden de overgebleven twee locs, de 603 en 607, overgenomen door de Geldersche Tramweg-Maatschappij, een van de andere participanten in de GTW. In het najaar van 1955 werd loc 603 teruggekocht door Henschel ten behoeve van het bedrijfsmuseum, waar zij zich nog altijd bevindt.
Loc 607 werd in 1957 overgebracht naar het Spoorwegmuseum in Utrecht. Vanaf 2003 is de loc bij ons ondergebracht en in 2008 door het Spoorwegmuseum in eigendom aan ons overgedragen.
Dankzij een grote subsidie van het Mondriaanfonds die we in december 2018 ontvingen, kon de locomotief weer rijvaardig worden gemaakt. Zij kreeg onder andere een nieuwe ketel. Uiterlijk heeft de locomotief zoveel mogelijk haar oude patina behouden. We zijn in januari 2019 gestart met de restauratie. In ons tijdschrift Smalspoor 129 (2021-1) (zie hiernaast) hebben we uitgebreid aandacht besteed aan de levensloop van de locomotief en de voortgang van de restauratie. Die voortgang is ook terug te lezen in de artikelen Uit de werkplaats die je vindt op onze nieuwspagina. Eind oktober 2023 is de restauratie succesvol afgesloten. Inmiddels heeft de 607 haar eerste ritten op onze spoorlijn achter de rug.
Technische gegevens
Fabrikant: Henschel & Sohn, Kassel (D)
Fabrieksnummer: 6848
Bouwjaar: 1904
Type: stoomtramlocomotief
Spoorwijdte: 750 mm (na restauratie: 700 mm)
Lengte over buffers: 5650 mm
Grootste breedte: 2160 mm
Maximale hoogte: 3400 mm
Gewicht dienstvaardig: 16.000 kg
Vermogen: 80 pk
Maximum snelheid: 35 km/h
Huidige staat: rijvaardig
Nationaal Register voor Mobiel Erfgoed: A-status