Stoomloc 50

Het aannemingsbedrijf J.P. Broekhoven was vanaf de jaren ’20 gevestigd in Nijmegen. Men deed veel grote werken en bezat, naast enkele kleinere 600 mm stoomlocomotieven, vooral zware locomotieven met 900 mm spoorwijdte. In de loop der jaren zijn 24 stoomlocomotieven op naam van Broekhoven bij Stoomwezen geregistreerd geweest.

Toen Broekhoven in 1936 de aanbesteding won van het perceel van de aanleg van Rijksweg A 12 tussen Bodegraven en Woerden, werden er een aantal negentigduimers gekocht; sommige gebruikt, maar ook twee nieuwe. O&K leverde in april 1937 twee locomotieven met een vermogen van 160 pk. De locomotieven kregen de nummers 50 (O&K 12788/1936) en 51 (O&K 12789/1936). Na het tracé Woerden-Bodegraven werden ze ingezet bij een ander deel van de A 12 bij Oudenrijn (1938), De Meern (1940) en Utrecht (1946)  In 1948 was loc 50 actief bij de aanleg van het Friese Kanalenplan. De laatste inzet vond plaats op Schouwen-Duiveland bij het herstel van de dijken na de watersnoodramp van 1953.
In afwachting van hernieuwde inzet stond de loc, samen met de locs 51, 62 en 63 jarenlang op de werf van Broekhoven in Maarssen. In 1958 werd op de ketelkaart genoteerd voorgoed buiten bedrijf. Behalve de vier locs stonden er op de werf ook nog zo’n 60 Kruppse karren en een enorme excavateur die zijn ingezet bij de aanleg van de A12. Ook bevond zich er nog een enorme voorraad zwaar spoor.
In de jaren ’70 werden de locs ontdekt door smalspoorpionier Kees Neve. Hij kwam met Broekhoven een ruil overeen. Kees Neve bezat een 40 pk O&K-loc (nu onze loc 11). Die loc heeft hij opgeknapt en werd voor het hoofdkantoor van Broekhoven in Zeist geplaatst. In ruil daarvoor kreeg hij twee van de vier locomotieven: loc 50 en loc 62 (O&K 3453/1910, Schipluiden). Loc 51 en 63 bleven achter op de werf in Maarssen. De stoomketel van loc 62 werd een aantal jaren later door Neve geschikt gemaakt voor stoomloc 50 van de RTM. Het frame werd gesloopt.

Loc 50 belandt na enige omzwervingen in 1988 in onze collectie. Dat geldt ook voor stoomloc 63. De vierde locomotief, loc 51, wordt begin mei 2020 via een veiling aangekocht.

Orenstein & Koppel (O&K) was een grote Duitse fabrikant van spoorwegvoertuigen en zware machines voor het grondverzet (excavateurs, kranen, bulldozers, vrachtwagens e.d.). Orenstein & Koppel heeft veel locomotieven voor industrieel smalspoor gebouwd. Men verkocht deze zeer praktische en eenvoudig te bedienen locomotieven over de hele wereld. Nederland was een grote afnemer. In totaal heeft O&K 409 smalspoor-stoomlocomotieven voor industriële doeleinden geleverd aan Nederlandse bedrijven, ongeveer de helft van het totale aantal industrielocomotieven.

Technische gegevens

Fabrikant: Orenstein & Koppel, Berlin-Drewitz (D)
Type: 160 pk Neue Normalien
Fabrieksnummer: 12788
Bouwjaar: 1936
Spoorwijdte: 900 mm
Lengte over buffers: 7400 mm
Grootste breedte: 2250 mm
Maximale hoogte: 3200 mm
Gewicht dienstvaardig: 20.000 kg
Vermogen: 160 pk
Maximum snelheid: 35 km/h
Huidige staat: niet rijvaardig
Nationaal Register voor Mobiel Erfgoed: A-status