Stoomloc 20
Deze locomotief is in 1920 gebouwd door Linke-Hofmann uit Breslau in Silezië. Onze loc maakt deel uit van een serie van tien stuks (2166-2175) van het type Ellipse. Bij de meeste locs staat in de fabriekslijst slechts Vorratsbau. Mogelijk is ze pas eind jaren ’20 deze kant opgekomen. Duidelijk is dat ze in 1931 is gekocht door de Hollandsche Aannemingsmaatschappij voorheen Zanen & Verstoep in Gouda, waar ze loc 55 werd. In 1934 ging de loc over naar aannemer Dirk Verstoep te ’s‑Gravenhage en werd daar loc 20. De laatste keuring door Stoomwezen vond plaats in 1960, in 1962 raakte ze haar gebruiksvergunning kwijt. De loc was intussen weer eigendom van Zanen & Verstoep in Gouda, opnieuw als loc 20 en werd ondanks de buitendienststelling gelukkig niet gesloopt. Na een jarenlang verblijf in loodsen werd de loc opgesteld als monument op de werf van Zanen in Ammerstol. Het verblijf in de open lucht deed de locomotief geen goed. In 1988 werd zij aan ons overgedragen.
Ze is de enig overgebleven negentigduimer ter wereld gebouwd door Linke‑Hofmann.
Linke-Hofmann heeft een lange geschiedenis. In 1839 richt Gottfried Linke de Waggonfabrik von Gottfried Linke op. Een van de eerste orders is een serie van 100 goederenwagens voor de Oberschlesischen Eisenbahn-Gesellschaft. In 1912 fuseert het bedrijf met de in 1856 opgerichte Waggonfabrik Gebrüder Hofmann & Co. tot de Linke-Hofmann-Werke. In de daaropvolgende periode wordt nog een aantal grotere en kleinere bedrijven overgenomen en zo ontstaat in de jaren ’20 een enorm conglomeraat waar zo’n 50.000 mensen werkzaam zijn.
Zwaartepunt is de bouw van allerhande wagons voor zowel normaal- als ook smalspoor. In 1907 zijn dat er al bijna 6000 per jaar. In 1915 al 10.000. Daar steekt de bouw van stoomlocomotieven bleekjes tegen af. Linke‑Hofmann heeft in totaal maar 3100 stoomlocs gebouwd. In 1930 rolt de laatste loc uit de fabriek en legt men zich alleen nog toe op de bouw van wagons. De meeste locomotieven gingen naar Königlich Preußische Eisenbahn-Verwaltung (KPEV). Men bouwde slechts een kleine 400 locs voor industriële ondernemingen. Hoofdzakelijk voor een spoorwijdte van 600 en 900 mm. Van die laatste zijn er 18 in Nederland terecht gekomen.
Breslau ligt sinds 1945 in Polen en heet nu Wroclaw. Linke-Hofmann-Busch is sinds die tijd gevestigd in Salzgitter. Het bedrijf bestaat nog steeds en bouwt naast wagons ook treinstellen en trams.
De smalspoorlocomotieven die op voorraad werden gebouwd, bleven vaak lang onverkocht. Ze gingen veelal naar handelaar Futter & Hirsch in Berlijn die ze ongetwijfeld voor een spotprijs overnam. Via hen of rechtstreeks importeerde locomotievenfabriek Du Croo & Brauns in Weesp ook Linke Hofmann-stoomlocomotieven van verschillende typen. D&B behield sommige locomotieven voor het eigen verhuurpark, daarvoor werden ook Acten van Vergunning aangevraagd bij het Stoomwezen om ze te mogen gebruiken. Maar uiteindelijk werden de meeste verkocht aan aannemersbedrijven.
Technische gegevens
Fabrikant: Linke-Hofmann, Breslau (D)
Type: Ellipse
Fabrieksnummer: 2174
Bouwjaar: 1920
Spoorwijdte: 900 mm
Lengte over buffers: 6400 mm
Grootste breedte: 2200 mm
Maximale hoogte: 3200 mm
Gewicht dienstvaardig: 18.000 kg
Vermogen: 160 pk
Maximum snelheid: 35 km/h
Huidige staat: niet rijvaardig
Nationaal Register voor Mobiel Erfgoed: C-status