Motorloc 18
Van dit type locomotief, de EL105, heeft Jung er tussen 1932 en 1959 in totaal 1240 gefabriceerd. waarvan er via importeur Oving 14 naar Nederland kwamen. Daaronder waren drie locs voor Schokindustrie in Zwijndrecht, een betonfabriek die voornamelijk heipalen produceerde. Onze loc werd op 19 juni 1957 door Jung geleverd en heeft dienst gedaan onder nummer 10. De locs voor Schokindustrie hebben een spoorwijdte van 900 mm. Jung heeft dat simpel opgelost door het frame te verbreden. Verder is de loc identiek aan andere EL105’s (zie onze loc 60). De locomotief is in 1985 aan onze collectie toegevoegd.
De EL105 is motorisch en in maatvoering gelijk aan de EL110, maar een stuk lichter uitgevoerd. Dat maakt haar geschikt voor heel licht spoor, maar het lage gewicht betekent wel een veel minder grote trekkracht.
Net als de EL110 is de locomotief gedurende de jaren dat ze in productie was, vrijwel alleen uiterlijk aangepast, waarbij het frame en de motorkap werden verlengd. De eerste aanpassing vond plaats in 1934; de laatste in 1937. Onze locomotief is gebouwd in 1957 en behoort tot de laatste uitvoering.
In 1962 verkoopt Jung de laatste twee EL105’s. Die locs stonden al de nodige jaren op voorraad, want zijn al in de tweede helft van de jaren ’50 gebouwd. Bij 15 exemplaren staat in de fabriekslijst alleen Vorrat vermeld. Ze lijken niet verkocht te zijn. Dat maakt het aannemelijk dat ze uiteindelijk zijn gesloopt zonder ook maar een kilometer te hebben gereden.
Arnold Jung en Christian Staimer richten in 1885 in Jungenthal hun locomotieffabriek op. In dat jaar leveren ze ook hun eerste stoomlocomotief af, een smalspoorloc. Na het overlijden van Staimer in 1888 gaat Jung alleen verder en bouwt hij de fabriek uit tot een van de grotere locomotieffabrieken van Duitsland. In 1927 begint Jung met de bouw van diesellocomotieven. Kenmerkend voor vrijwel alle smalspoorlocs van Jung zijn de tweetaktmotoren. Dergelijke motoren hebben maar heel weinig bewegende delen en zijn daardoor zeer betrouwbaar. In 1987 worden de laatste locomotieven geleverd: twee mijnlocomotieven voor Polen. Er zijn dan bijna 13.000 locomotieven gefabriceerd. In 1993 wordt de fabriek gesloten.
Oving treed decennialang op als importeur van Jung-locomotieven. Niet alleen stoom-, maar vooral heel veel motorlocomotieven. Ze gaan naar afnemers door heel Nederland en Nederlands-Indië en maken ook in groten getale deel uit van het eigen verhuurpark van Oving.
In 1932 werd aan de Lindtsedijk in Zwijndrecht de NV Schokbeton opgericht. De oprichters hadden ontdekt dat door een betonmengsel te schokken op schoktafels de lucht uit het mengsel verdween. Daardoor hardde het beton niet alleen veel sneller uit, maar werd het ook sterker. Omdat men het procedé gepatenteerd had, was Schokbeton duidelijk in het voordeel ten opzichte van andere betonproducenten. Schokbeton richtte zich vooral op de productie van gevelelementen voor gebouwen. Het vrijwel meteen opgerichte tweede bedrijf Schokindustrie leverde rioolbuizen en heipalen.
Zolang de patenten geldig waren, ging het goed met beide bedrijven. Schokbeton was tot ver na de Tweede Wereldoorlog de grootste Nederlandse producent van mechanisch verdicht beton. Daarna werd het minder. Het arbeidsintensieve proces van het schokken kon in de jaren ‘80 niet meer concurreren met nieuwe, snellere productietechnieken waarbij het beton door toevoeging van chemische verharders kon worden verdicht.
Tegenwoordig wordt er aan de Lindtsedijk geen beton meer geproduceerd. Schokbeton stopte in 2015. Schokindustrie staakte al in 2013 de productie van heipalen. De fabriek is in 2016 ontmanteld.
Schokindustrie maakte tot het einde gebruik van smalspoor om de producten vanuit de fabriek naar het tasveld te vervoeren. Van de 20 locomotieven die er door de jaren heen gereden hebben, zijn er vier bij ons bewaard gebleven. Het zijn onze locomotieven 18, 77, 78 en 81. Ook hebben we twee onderwagens waarop de producten naar het tasveld werden getransporteerd.
Technische gegevens
Fabrikant: Arnold Jung, Jungenthal (D)
Fabrieksnummer: 12392
Bouwjaar: 1957
Type: EL105
Motor: eencilinder, tweetakt, watergekoelde dieselmotor
Vermogen: 12 pk
Spoorwijdte: 700 mm
Lengte over de buffers: 2740 mm
Grootste breedte: 1340 mm
Maximale hoogte: 1380 mm
Gewicht dienstvaardig: 2900 kg
Maximum snelheid: 8 km/h
Huidige staat: rijvaardig